Een Hollandse ‘double basket top’ tafelklok met kwartiermelodie, Pieter Klok, circa 1710.

Omschrijving

Tafelklok

Kort na de uitvinding van het slingeruurwerk door Christiaan Huygens in 1656 werd deze innovatie naar Engeland gebracht door de jonge John Fromanteel. Hij ging in de leer ging bij Salomon Coster, die dan weer de klokkenmaker van Christiaan Huygens was. Zijn vader Ahasuerus Fromanteel begon met het maken van slingerklokken. Al snel ontwikkelde hij de typische Engelse staande klok en Engelse tafelklok. Dit was het begin van de bloeiperiode van de Engelse klokkenmakerij, die veel technische verbeteringen met zich meebracht. Maar ook op het gebied van de behuizingen van de klokken waren er ontwikkelingen die leidden tot fraaie ontwerpen. Vanaf het begin van de jaren 1670 kwamen enkele Engelse klokkenmakers in Holland werken. Zij introduceerden de Engelse klokken, die al snel aan populariteit wonnen. Zozeer zelfs dat Nederlandse klokkenmakers ze ook gingen produceren. Omdat de klokkenproductie in Londen groot was en daardoor relatief goedkoop, bleef het aantal Nederlandse tafelklokken echter relatief klein. Deze prachtige klok is gemaakt in de mode van de late 17e eeuw, met een ajour gegoten bekroning die we ‘double basket’ noemen. Dat de Engelse mode ook in de smaak viel in Holland is niet verwonderlijk als we denken aan de culturele band tussen de landen tijdens het bewind van Willem en Mary. Lang niet alle tafelklokken uit deze periode zijn uitgevoerd met een ‘basket top’ wat bijdraagt aan de zeldzaamheid. Deze wordt nog versterkt door het feit dat dit type bekroning later geen navolging meer zou krijgen. Een fraaie, zeldzame Hollandse klok.

Schijnslinger

De 20-cm vierkante messing wijzerplaat heeft een gegraveerde rand. De opgelegde verzilverde wijzerplaat heeft Romeinse cijfers en is gesigneerd P. Klok Amsterdam. Het gematteerde centrum heeft drie geringde opwindgaten en vensters voor de datum en de schijnslinger. In de hoeken zijn gegoten messing ornamenten van cherubijnen. De fraaie floraal ajour gezaagde wijzers zijn van geblauwd staal. Ter hoogte van het cijfer IX zit het hendeltje voor slaan/niet slaan.

Spillegang

Het fraaie zwaar gebouwde uurwerk wordt aangedreven door drie veertonnen met snek en heeft een gangduur van acht dagen. Het wordt gereguleerd door een spillegang in combinatie met een slinger die direct gemonteerd is aan de spilas. De klok speelt ieder kwartier een steeds langer wordende melodie op zes bellen. De uren worden geslagen met zaagslagwerk op een enkele bel. De achterplatine is zeer fraai gegraveerd met florale krullen.

Double basket

De met ebben gefineerde en geëboniseerde kast heeft een floraal gegoten messing bekroning waarop een handvat is aangebracht. Deze bekroning in twee delen wordt in het Engels aangeduid met de term ‘double basket top’. Hierop en omheen zijn sierknoppen geplaatst. De voor- en achterdeur zijn rondom versierd met gegoten messing ornamenten. Beide zijkanten zijn voorzien van fraai gegoten messing zijfrets met een architectonische boog op zuiltjes. De geprofileerde voet staat op platte gedraaide messing poten.