Een Franse messing ‘Capucine’ reisklok met slagwerk, repetitie en wekker, circa 1800.

Omschrijving

h2>Capucine

In het laatste kwart van de 18e eeuw waren reisklokken nog vrij zeldzaam in Frankrijk al werd de vraag steeds groter. We kunnen dit afleiden uit het feit dat er een meer gestandaardiseerde productie ontstond in vergelijking met der periode daarvoor, toen de meeste klokken individueel op bestelling gemaakt werden. Er waren grofweg gesteld twee varianten. Er waren de zogenaamde ‘pendules d’officier’, rijk uitgevoerde klokken, vaak van vuurverguld brons of exotisch hout, bedoeld voor de allerrijksten. Daarnaast was er een groep soberder uitgevoerde reisklokken vaak uitgevoerd met onvergulde messing kast zoals dit exemplaar die wordt aangeduid met de term ‘Capucine’. De naam refereert aan de orde van de Kapucijner monniken maar kan op twee manieren uitgelegd worden. Bij de ene uitleg zou de bel die op dit soort klokken staat lijken op de kap van de monnikspijen. De andere uitleg is dat de meer sobere uitvoering lijkt op de sobere levenswijze van de Kapucijners. In ieder geval zijn deze klokken door hun eenvoud voor veel mensen aantrekkelijk en ook nog eens makkelijk te plaatsen in een interieur. Daarbij komt ook nog eens dat het degelijke uurwerk met slagwerk en repetitie het tot een betrouwbare en goed werkende klok maakt.

Arabische cijfers

De 10.5-cm geëmailleerde wijzerplaat heeft Arabische cijfers en rode kwartieraanduiding. De zeer fraai ajour gezaagde wijzers zijn gemaakt van messing. De gegraveerde messing wekkerschijf is verzilverd. De vroege Capucines kenmerken zich onder andere door het ontbreken van een lunet rond de wijzerplaat. Bij latere klokken zal die er wel zijn en in de loop van tijd ook steeds breder worden.

Morbier slag

Het uurwerk wordt aangedreven door twee veertonnen en heeft een gangduur van ruim acht dagen. het wordt gereguleerd door ankergang ib combinatie met een touwtjesslinger. De klok heeft halfuurslag d.m.v. zaagslagwerk op een bel. Na het slaan van het hele uur wordt dit na enkele minuten nog eens herhaald. Dit noemen we Morbier slag. Het zorgt ervoor dat de men de kans krijgt om actief te tellen hoeveel slagen de klok slaat. Het uurwerk heeft ook een wekmechanisme dat functioneert op een klein veertonnetje met trekopwinding. Aan de zijkant van de kast zit een hendeltje waarmee men het laatst geslagen uur kan herhalen. Deze repetitie functie was natuurlijk erg handig in een tijd waarin het niet mogelijk was om even het licht aan te doen.

Messing kast

De rechthoekige messing kast wordt bekroond door een bel waarop een siervaasje staat met draagring. Op de hoeken staan nog vier siervaasjes. Aan de achter- en zijkanten zijn deurtjes waardoor men bij het uurwerk en slinger kan komen. Het geheel staat op gedraaide poten.