Een belangrijke en monumentale Hollandse tafelklok met speelwerk, Andries Vermeulen, circa 1730.

Omschrijving

De wijzerplaat

De getoogde messing wijzerplaat heeft een verzilverde cijferring met Romeinse cijfers. Het gematteerde centrum met de signatuurplaquette Andries Vermeulen Amsterdam heeft vensters voor de schijnslinger en maanfase met dagen van de maancyclus. In de hoeken zijn ajour gegoten florale hoekstukken met maskerons in loofwerk. De toog wordt omkadert door de datumaanduiding, hierbinnen in de melodieselectie aangebracht geflankeerd door open reliëfs met gevleugelde paarden. Hieronder zijn rechthoekige vensters voor dagen van de week en de maanden.

Het uurwerk

Het uurwerk wordt aangedreven door maar liefst vier veertonnen met snek. Het gaande werk wordt geregeld door spillegang en een korte slinger. Het uurwerk heeft uurslag op een bel en kwartiermelodie op een nest bellen. De klok speelt één van twaalf melodiën met een gepende cilinder met 28 hamers op 13 bellen. De opmerkelijk gevormde achterplatine is zeer fraai floraal gegraveerd.

De Kast

De eikenhouten kast is gefineerd met gezwart perenhout en is afwijkend van vorm. Boven op de getoogde en geprofileerde bovenkant staat een achtkantige bekroning. Op de hoeken en centraal bovenop staan messing siervazen. De klok heeft boven, aan de zijkanten en boven de deuren fraaie en zeldzaam gegraveerde ajour messing frets.Op de hoeken staan volronde kolommen met messing kapitelen en basementen. De zwaar geprofileerde voet is ook een draaiplateau waardoor men de klok kan verdraaien zonder de voet te verschuiven. De geschulpte onderrand van de voet is afgezet met messing.

Museale klok

Andries Vermeulen (circa 1680 – 1752) was afkomstig uit Emmerich en kwam voor 1708 naar Amsterdam. In 1716 komt hij voor in het register van goede mannen, een soort lijst van bekwame makers die door de beroepsgroep zelf werd opgesteld. Hij werd en wordt gezien als de beste Hollandse klokkenmaker ooit. Het is dan ook veelzeggend dat hij het hoogste salaris had in 1742.
Ten opzichte van Engelse tafelklokken zijn Hollandse tafelklokken een stuk zeldzamer. In Engeland en m.n. London bestond al een grote productie van onderdelen door toeleveranciers waardoor er op grotere schaal en goedkoper geproduceerd kon worden. Vaak zijn Hollandse tafelklokken geheel of gedeeltelijk in Engeland gemaakt en dan voorzien van de naam van een klokkenmaker. Deze klok is zo individueel gemaakt dat deze wel door Vermeulen zelf gemaakt moet zijn. De standaardisering van onderdelen had ook tot gevolg dat deze klokken vaak van vergelijkbare maat zijn. De afmetingen van deze klok zijn opmerkelijk groot en daarmee ook heel zeldzaam. Maar ook qua uurwerk is de klok uitzonderlijk. De klok heeft zoals meestal gaand- en slagwerk. Maar daarnaast heeft de klok niet óf speelwerk, óf kwartier melodie. Deze klok heeft zowel kwartiermelodie als een speelwerk van twaalf verschillende melodieën. Het uurwerk heeft derhalve dan ook vier tandwieltreinen. Tenslotte kan men op de foto’s, de zeer fraaie gravering van de achterplatine zien waaruit de kwaliteit nog verder naar voren komt.