Een fraaie Zwitserse marquetterie ingelegde cilinder speeldoos, PVF, circa 1870.

Omschrijving

Ouverture

Op het eerste gezicht zou met denken dat een speeldoos met vier melodieën minder interessant zou zijn dan een doos met tien of twaalf melodieën. Meer aria’s lijkt beter dan minder. Maar hoe meer melodieën, des te verder de tanden uit elkaar staan. Door het kleinere aantal tanden is het geluid minder divers en vol. Logischerwijs speelt een speeldoos met een dikke cilinder langer dan een speeldoos met een dunne cilinder. Bij een langere speelduur kan de maker een melodie mooier zetten. Er is immers meer plaats om nuances aan te brengen zoals stiltes en tempo veranderingen. Ook kunnen er verschillende delen van melodieën achter elkaar geplaatst worden, net als een ouverture van een klassiek stuk. Het is niet verwonderlijk dat de combinatie van weinig melodieën en dikke cilinder gewild is bij liefhebbers. De term ‘ouverture-speeldoos’ is eigenlijk alleen voorbehouden aan dozen met alleen maar ouvertures. Maar deze doos met één ouverture en de mechanische kenmerken die deze gewilde instrumenten hebben komt daar toch wel heel dicht bij. Het geluid is in ieder geval fantastisch. Tenslotte ziet de doos er prachtig uit met de fraaie inleg van de deksel en mooi uitgevoerde handvatten. Een lust voor het oog en oor.

Het mechanisme

Het mechanisme wordt aangedreven door een veerton met een vaste opwindhendel. Het speelt vier melodieën met een 23.5 cm brede cilinder op een stalen kam met zither. Er zijn hendels voor start/stop en herhalen/verwisselen (van de melodieën)

Melodiekaart

Op de melodiekaart staat ‘Mandoline, 30 lignes’ wat het type en de diameter aangeeft.
1. Riffelhorn-Galop Jeamenaud
2. Wein, Weib & Gesang Strauss
3. Fra Diavolo, Ouverture Auber.
4. L’Oiseau du Paradis König.

Marquetterie

De met palissander gefineerde deksel heeft een marquetterie versiering van vogels en gebladerte. De voorzijde is gefineerd met mahonie en is ingelegd met biezen. Aan de zijkanten zitten handvatten. De geprofileerde voet staat op platte poten.

Paillard, Vaucher & Fils

De firma Paillard, Vaucher & Fils bestond tussen ongeveer 1850 en 1914. Ze zijn bekend om hun innovaties bij verwisselbare cilinderspeeldozen en sublime harmony speeldozen. Vaak wordt de firma aangeduid met de afkorting PVF.