Een Franse verguld messing en gezwart houten Mysterieuse van Jean-Eugène Robert-Houdin, circa 1870

Omschrijving

J.E. Robert-Houdin, een vergeten genie

Jean-Eugène Robert Houdin (1805-1871) is tegenwoordig nog maar een beetje bekend bij klokkenkenners en in de wereld van de illusionisten. Maar in de 19e eeuw was het een zeer bekende naam in heel Europa. Hij was een beroemde illusionist die zelfs optrad voorde Engelse Koningin Victoria en Franse koning Louis Philippe. Hij had een eigen theater en gebruikte bij zijn optredens veel ‘automaten’ die hij zelf construeerde. Ook maakte hij veel gebruik van elektriciteit, een toen nog vrij onbekend fenomeen, waarmee hij zaken ‘als vanzelf’ kon laten bewegen. Als zoon van een horlogemaker was hij al jong in contact gekomen met uurwerken en mechanische automaten zoals vogeldoosjes en speeldoosjes. Zijn vader had hem liever advocaat zien worden maar de aanhouder wint en uiteindelijk mocht Robert-Houdin klokkenmaker worden. Hij wilde echter zijn talent niet alleen gebruiken om uurwerken te maken. Hij wilde mensen verwonderen en verbazen. Dit leidde er uiteindelijk toe dat hij illusionist werd en maker van klokken en automatons.
Eén van zijn uitvindingen was een wekker die meteen een kaars aanstak bij het wekken. Het patent ervan en de grote vraag naar deze klokken gaf hem de financiële stabiliteit om zijn carrière op beide gebieden te ontwikkelen. Hij verwierf er grote faam mee in binnen- en buitenland. Zo veranderde de jonge ontsnappingsartiest Ehrich Weiss zijn naam in Harry Houdini als eerbetoon aan Robert-Houdin.

De mysterieuses

Een mysterieuze is een klok waarbij de slinger of de wijzers ogenschijnlijk zonder verbinding met een uurwerk bewegen. Bij eerdere versies van dit type klok had hij ronde glazen wijzerplaten gebruikt die konden draaien en zo de wijzer onzichtbaar lieten draaien. Logischerwijs ontdekten mensen hoe deze klokken functioneerden waarop Robert-Houdin weer een ingewikkeldere versie uitvond. Deze mysterieuse is de vijfde in een serie van zes typen. Het is de eerste die geen ronde maar een vierkante wijzerplaat heeft en die ogenschijnlijk dus niet kan draaien. Het is opmerkelijk dat deze klok ook vandaag de dag nog verwondering opwekt bij degenen die deze voor het eerst zien. Daarmee blijft het een bewijs van de genialiteit van zijn maker Jean-Eugène Robert Houdin. (Voor het gehele en uitgebreide verhaal lees; Derek Roberts, Mystery, Novelty & Fantasy Clocks Hoofdstuk 19, pp. 218-232)

De glazen wijzerplaat

De vierkante glazen wijzerplaat heeft facet geslepen randen en Arabische cijfers. De vergulde messing wijzers hebben ruitvormige delen.

Zwitserse ankergang

Het uurwerk wordt aangedreven door een veerton en heeft een gangduur van tenminste acht dagen. Het wordt gereguleerd door een echappement met Zwitserse ankergang en een gecompenseerde balans. De klok heeft geen slagwerk. De achterplatine is gemerkt AC en genummerd 168.

Verguld messing

Het uurwerk is gemonteerd in de geprofileerde rechthoekige geprofileerde voet van gezwart hout. Op de verguld messing bovenkant staat een korte gecanneleerde zuil waarop het vierkante frame waarin de wijzerplaat is gemonteerd en die wordt bekroond door een ornamentale strik.