Een verguld messing Chinese tafelklok met quarter chime, Guangzhou, circa 1780.

Omschrijving

Guangzhou

In het eerste kwart van de 17e eeuw kreeg keizer Wan-Li twee klokken cadeau van een Italiaanse priester. Deze vielen zo in de smaak van de keizer dat hij klokken en horloges ging verzamelen. Ook zijn opvolgers uit de Qing-dynastie zouden grote verzamelaars worden. Dit feit werd al snel bekend in Europa waar zich een speciale productie ontwikkelde puur voor het Chinese hof. Het aantal klokken dat in Europa geproduceerd werd was te klein voor de vraag, de keizer verzamelde niet alleen, klokken waren ook een favoriet cadeau om te geven. Daarom werden al snel honderden Chinese handwerkslieden ingezet om de Europese klokken te imiteren. Ook werden Europese makers gevraagd om hun kennis te delen met hun Chinese collega’s. Zo ontstonden er drie centra waar er klokken werden gemaakt. Eén daarvan was Guangzhou waar de kwaliteit van in de tweede helft van de 18e eeuw die van de Engelse voorbeelden evenaarde. Hoewel deze klok in veel opzichten lijkt op een Engelse klok gemaakt voor het verre Oosten zijn er enkele typische verschillen die bewijzen dat de klok in China zelf gemaakt is. De emaillen versiering is typisch voor Guangzhou en ook de uitvoering onderdelen en opbouw van het uurwerk zijn typisch voor deze traditie.

Centrale secondewijzer

De 14-cm doorsnee geëmailleerde wijzerplaat heeft Romeinse cijfers voor de uren en is voor ieder kwartier genummerd met Arabische cijfers. De ajour messing wijzers zijn naar Engels model en de pseudo centrale secondewijzer is gemaakt van gezwart ijzer. Het gaat hier om een wijzer die niet precies de seconden aangeeft. Niet de accuratesse van deze wijzer was belangrijk maar het duidelijk zichtbaar tikken. Zo kon de eigenaar zien dat de klok liep en was getuige van het wonderlijke automatisme van de klok.

Snek en ketting

Het fraai gemaakte messing uurwerk wordt aangedreven door twee veertonnen in combinatie met snek en ketting. De klok wordt gereguleerd door een duplex-gang in combinatie met een verticale balans die gemonteerd is met een fraai gevormde brug. De klok speelt de eerste drie kwartieren een toonladder op acht bellen. Het hele uur wordt op een bel geslagen d.m.v. zaagslagwerk. De achterplatine is fraai gegraveerd met florale motieven en een ‘lopende hond’ motief rondom. De veertonnen zijn waarschijnlijk afkomstig uit Engeland. De afwijkende vorm van veel onderdelen zoals de pilaren, snek en ketting alsmede de bouw van het slagwerk duiden op het feit dat het uurwerk lokaal in China is gemaakt.

Verguld messing

De geornamenteerde kast is gemaakt van verguld messing. De getrapte bovenkant heeft een ovale bekroning met vijf sierknoppen en is voorzien van florale ajour gegoten frets. De vergulde lunet is voorzien van rood en witte geslepen glazen ‘stenen’ en is gemonteerd in een zilveren filigraan paneel dat versierd is met groen en blauw email. De zijkanten zijn versierd met vaasvormige monturen en aan de achterkant zit een deur met glaspaneel. Op de hoeken zijn ajour gegoten ornamenten met bloemen. De geprofileerde en gegraveerde voet heeft een florale ajour gegoten ornament tussen de fraaie rococo poten.

Macao Time Museum

Een vergelijkbare klok uit de collectie van Huo Feile staat tentoongesteld in het Time Museum van Macao. Bekijk deze klok.