Een Japanse wisteria ‘shaku-dokei’ wandklokje, circa 1840.

Omschrijving

Shaku dokei

Dit type Japanse wandklok wordt ‘shaku=dokei’ genoemd. Een ‘shaku’ is een meeteenheid met een lengte van ongeveer een voet. En ‘Dokei’ is de Japanse term voor klok. Omdat het merendeel van deze klokken zo lang is, kan dat de naam ‘shaku=dokei’ verklaren. De wijzer die de tijd aangeeft, is bevestigd aan het gewicht dat het uurwerk aandrijft. Daardoor daalt, als het uurwerk loopt, het gewicht met wijzer langs de wijzerplaat op het onderste deel van de kast. Omdat de constructie relatief eenvoudig is, konden deze klokken goedkoop worden gemaakt en waren ze voor meer mensen betaalbaar. Tot 1873 gebruikten de Japanners ’temporele uren’. Dit betekent dat de dag, en het eerste uur, begint bij zonsopgang. En dat de dag en het laatste uur eindigen bij zonsondergang. Zowel de dag- als de nachttijd was verdeeld in zes toki (tijdseenheid). Het betekent ook dat de lengte van de toki verandert met het wisselen van de seizoenen. Daarom moesten de Japanse klokken worden aangepast aan de steeds veranderende lengte van deze tijdseenheid. Bij de vroege ‘shaku-dokei’ kunnen de cijfers worden verplaatst. Bij deze klok zat een set wijzerplaten die elke twee weken verwisseld moesten worden. Met de afschaffing van de temporale uren werden deze extra wijzerplaten overbodig. De wijzerplaat met de gemiddelde tijd werd bewaard om de klok bruikbaar te houden. Niet alleen de interessante geschiedenis maakt het een bijzonder object. Daarnaast is het de vakkundig gemaakte kast en het uurwerk die getuigen van het vakmanschap van de Japanse ambachtslieden. Een prachtig object om aan de muur te hangen.

Chrysanten

Het uurwerk wordt aangedreven door een gewicht en heeft een gangduur van een dag. De zolder- en bodemplaat van het uurwerk zijn met elkaar verbonden door fraai gedraaide pilaren. De voorplatine is ajour gezaagd en gegraveerd met chrysanten. Het uurwerk wordt gereguleerd door een gladde balans.

Wisteria

de rechthoekige kast is gemaakt van wisteria. Aan de voorzijde is de gegraveerde messing wijzerplaat voor de gemiddelde tijd en de verwisselbare lakwerk wijzerplaat. De kast heeft een afneembaar kapje met een schuifbaar glaspaneel aan de voorzijde zodat het uurwerk iedere dag kan worden opgedraaid. Onder is er een laadje om het opwindsleuteltje op te bergen.