Een fraaie Japanse ‘Dai Dokei’ lantaarnklok met slagwerk en kalender, circa 1830.

Omschrijving

Dai Dokei

Het Japanse woord ‘Dokei’ betekent klok en geldt voor allerlei soorten klokken en tijdmeters, ook zonnewijzers. De toevoeging laat weten welk type het is. Deze klok is een soort lantaarnklok die vaak worden aangeduid met ‘yagura – dokei’. Dat zijn echter de lantaarnklokken die op een pyramide-vormig onderstel staan waardoor de gewichten niet zichtbaar zijn. De klokken op een open vierpotig onderstel staan worden ‘dai dokei’ genoemd. Deze klokken stonden op de ’tatami’ in de woonkamer en de wijzerplaat was op ooghoogte voor de bewoners die op de grond zaten. Er zijn ook grotere versies bekend die bedoeld waren voor publieke ruimtes.

kalender

De opgelegde 7.3-cm wijzerplaat is gegraveerd met de twaalf toki en de halve toki. Bij de ‘nacht toki’ zijn er gaatjes voor de wekkerinstelling. De enkele ajour wijzer draait eenmaal per etmaal rond. De wijzerplaat is gemonteerd op een zeer fraai gegraveerde messing plaat die versierd is met chrysanten. Onder de wijzerplaat zijn er twee vensters voor de kalender.

Het uurwerk

Het uurwerk bestaat bijna geheel uit ijzer wat duidt op een vroege ontstaansperiode. Het wordt aangedreven door twee gewichten en heeft een gangduur van ongeveer een dag. Het uurwerk wordt gereguleerd door twee wisselende wagen in combinatie met een dubbele spillegang. Twee maal per etmaal gaat het uurwerk over van de ene waag naar de andere tijdens het slaan. Op deze manier de wisselt klok van ‘daguren’ naar ‘nachturen’ en terug. De klok slaat d.m.v. een sluitschijf, de hele en halve toki op een bel. De wekker werkt op twee extra gewichtjes.

gegraveerde kast

De gegraveerde kast is gemaakt van messing en is aan alle zijden, zelfs op de bovenkant, versierd met fraai gegraveerde chrysanten. De klok wordt bekroond door een bel op een fraai gedraaide belsteun. De deuren hebben ornamentale scharnieren en sluitingen. De behuizing heeft een schuine plint die eveneens is voorzien van gegraveerde chrysanten. Het geheel is geplaatst op een fraai gestoken onderstel dat versierd is met kraanvogels en gedragen wordt staanders die ontspringen uit bladeren en staan op een vierkante voet.