Een grote zeldzame Franse reisklok met kwartierslag en wekker, Fumey, circa 1835

Omschrijving

Fumey

In het Noordoosten van Frankrijk, in de Franche – Comté worden al vanaf de 17e eeuw klokken gemaakt. Het gebied is natuurlijk bekend voor het ontstaan van de Comtoises. Maar daarnaast werden er in de 18e eeuw en 19e eeuw onder andere Capucines en Pendules d’officer gemaakt. Ook werden er ‘blance roulants’ geproduceerd, half-fabrikaat uurwerken die dan weer geleverd werden aan bijvoorbeeld klokkenmakers in Parijs die deze dan weer afwerkten. Naast deze productie waren er ook enkele makers die zich richtten op de groeiende vraag naar reisklokken in het tweede kwart van de 19e eeuw. In het begin van de 30-er jaren van de 19e eeuw was het Paul Garnier in Parijs die met de introductie van relatief betaalbare en functionele reisklokken de markt voor dit type klok openbrak. De uitvoering van de kast van deze klok doet erg denken aan die van de eerste klokken die Garnier op de markt bracht. En net als bij de eerste klokken van Garnier moet ook deze klok aan de voorzijde worden opgewonden. De bouw van het uurwerk verschilt echter aanzienlijk en heeft veel overeenkomsten met het uurwerk van een Capucine. Naast de bouw is ook de grootte en het uitgebreide slagwerk uitzonderlijk. Niet alleen kan de gebruiker kiezen tussen Grande Sonnerie, Petite Sonnerie of niet slaan, de klok heeft ook nog repetitie en een wekker. De kenmerken van het uurwerk wezen al op het ontstaan in het Noordoosten van Frankrijk. De signatuur ‘Fumey’ op het grote cilinder echappement behoort toe aan een familie van klokkenmakers die werkzaam was in Foncine in de Jura.

Guilloche

De 8-cm geëmailleerde wijzerplaat heeft Romeinse cijfers. De Breguet wijzers en wekkerinstelwijzer zijn gemaakt van geblauwd staal. Onder het cijfer VI is de instelling van het slagwerk. Met een kleine wijzer kan men kiezen uit P (petite Sonnerie), G (Grande sonnerie) en S (silence). De wijzerplaat is gevat in een guilloche verzilverd masker.

Cilinderechappement

Het substantiële uurwerk wordt aangedreven door twee veertonnen en heeft een gangduur van acht dagen. Het heeft een plaform cilinderechappement met gladde balans dat is gesigneerd Fumey. De klok heeft grande sonnerie slagwerk op twee bellen d.m.v. zaagslagwerk en repetitie op aanvraag. De wekker met trekopwinding slaat op de grote bel.

One piece kast

De vergulde messing kast bestaat uit geprofileerde stijlen waartussen facetgeslepen glaspanelen zijn geplaatst. Dit type, waarvan het bovendeel uit één stuk bestaat, wordt daarom one-piece kast genoemd. Dit in tegenstelling tot latere kasten waarvan de delen met schroeven aan elkaar zitten. De kast wordt bekroond door een slank fraai gedraaid scharnierend handvat. Zowel de voor- als achterzijde heeft een deur. Het geheel staat op een strakke voet.

(In het boek van Derek Roberts; Carriage- and other travelling clocks, staat in het hoofdstuk ‘Earlier carriage clocks’ een klok afgebeeld met vergelijkbaar uurwerk van dezelfde maker echter in een andere kast op pagina 71.)