Een Hollandse Barok ebbenhouten ‘Haagse klok’ David Lamy Hoorn, circa 1695.

Omschrijving

Haagse Klokken

Galileo Galilei had begin 17e eeuw al ontdekt dat een slinger regelmatig beweegt onafhankelijk van de uitslag er van. Christiaan Huygens ontwierp als eerste een uurwerk waarop dit principe is toegepast (december 1656). Vóór de uitvinding van het slingeruurwerk waren klokken zeer onbetrouwbaar en een afwijking van tien minuten per dag was heel gewoon. Nu werd deze afwijking teruggebracht tot enkele seconden per dag, een ongelooflijke verbetering. Huygens was een wetenschapper en geen handwerksman. Daarom liet hij zijn klokken maken door Salomon Coster in Den Haag. Andere klokkenmakers gingen ook klokken maken volgens dit pricipe. De groep eerste slingerklokken die in deze traditie gemaak zijn worden ‘Haagse Klokken’ genoemd naar de stad waar ze het eerst werden gemaakt.

David Lamy

David Lamy (1669 – na 1712) was een Hugenoot uit Dieppe die via Engeland vluchtte vanwege vervolging en aankwam in Hoorn in 1688. Hij stond in contact met Fromanteel in Amsterdam. Hij trouwde in 1698 en werkte in Hoorn tot aan zijn overlijden. Er zijn meerdere klokken van hem bekend waaronder een staande klok in het Westfries Museum. Deze klok is geruime tijd in bruikleen tentoongesteld geweest in het Museum van het Nederlandse Uurwerk te Zaandam en staat ook beschreven en afgebeeld in Plomp, Spring-driven Dutch pendulum clocks 1657 – 1710. PP.142 – 143.

De wijzerplaat

De 22-cm brede messing wijzerplaat is overtrokken met mooi bestorven fluweel en is scharnierend gemonteerd in de kast. Hierop is een gegraveerde zilveren cijferring aangebracht met Romeinse cijfers en vijf-minuten aanduiding. De messing wijzers zijn fraai floraal ajour gezaagd en gegraveerd. In de bovenhoeken zijn gegoten en geciseleerde cherubijn hoekstukjes geplaatst. Onder is een gegoten gietstuk met twee bazuinblazende meerminnen die een cartouche flankeren die is gesigneerd David Lamy Hoorn. Dit gietstuk is scharnierend opgehangen voor een gat in de wijzerplaat waardoor men met een stokje de slinger kan aanslingeren.

Het uurwerk

Het prachtig uitgevoerde messing uurwerk heeft platines die verbonden zijn door balustervormige pilaren. Het wordt aangedreven door een enkele veerton die zowel het gaand- als het slagwerk aandrijft en heeft een gangduur van dertig uur. Het wordt gereguleerd door spillegang in combinatie met een tweedelige slinger die hangt aan een touwtje tussen cycloïde boogjes. De klok slaat de hele- en halve uren voluit op twee afwisselende bellen op de kast d.m.v. een gegraveerde en genummerde sluitschijf. Dit Hollandse slagwerk heeft zeer fraai gegraveerde ornamenten op de lichters. De achterplatine is aan de bovenzijde voorzien van fraai ajourgezaagd en gegraveerd floraal ornament en onder gesigneerd David Lamy A Hoorn.

De kast

De rechthoekige kast is geheel beplakt met ebbenfineer. De voordeur is bekroond met een gebroken gebogen pediment met fraaie profiellijsten. Aan de zijkanten zijn pilasters met profiellijstjes. Aan de binnenzijde is de traditionele ster gefineerd en aan de zijkanten zijn rechthoekige ruitjes omlijst met fijne profiellijstjes. De klok hangt aan twee ophangogen en heeft onder vier peervormige poten.