Een Hollands wortelnoten staand horloge met schepenmechaniek, Johannes du Chesne, circa 1760

Omschrijving

De wijzerplaat

De 36-cm brede messing wijzerplaat heeft een verzilverde cijferring in de toog met Romeinse cijfers gesigneerd Johannes du Chesne Amsteldam. De klok heeft zeer fijn floraal uitgezaagde geblauwd stalen wijzers en een verzilverde wekkerschijf. In het gematteerde centrum is de secondewijzer en zijn er vensters voor datum, dagen van de week, maanden en zelfs seizoenen. Onder de cijferring is er een polychrome beschildering met Zeus en Neptunus met de aanduidng van de dagen van de maancyclus tussen hen in. Onder hen is een opening omrand met een theatrale draperie. In deze opening beweegt het mechaniek dat verbonden is aan de het gaande werk van de klok. In de ‘lucht’ is er een functionerende maanbol die dus de maanstand aangeeft.

Het uurwerk

Het uurwerk wordt aangedreven door twee gewichten en heeft een gangduur van acht dagen. Het wordt gereguleerd door een ankergang in combinatie met een seconde-slinger. De klok heeft Hollandse kwartierslag op twee alternerende bellen. Dit houdt in dat op het eerste kwartier wordt aangeduid met een enkele slag op de kleine bel. Op het halve uur (tweede kwartier) slaat de klok de uren vooruit op de kleine bel. (Bij half zeven slaat de klok dus zeven keer op de kleine bel. Dit komt omdat wij Nederlanders immers half zeven zeggen.) Het derde kwartier wordt aangeduid met een enkele slag op de grote bel. Tenslotte worden de uren voluit geslagen op de grote bel. Dit alles door middel van zaagslagwerk. Het wekkerwerk slaat op de grote bel.

De wortelnoten kast

De kast is gemaakt van eikenhout dat gefineerd is met wortelnoten. De gecontourneerde kap wordt bekroond door een atlas en twee bazuin blazende Nike’s die naast een gestoken ornament staan. Verder is de kap versierd met floraal ajour gezaagde frets en is de deur geflankeerd door pilasters met messing kapitelen en basementen. De ‘stam’ van de kast heeft afgeschuinde hoeken. De lange deur heeft een gecontourneerde onder- en bovenkant en is versierd met een messing ‘Chronos’ slingervenster. Ook de gebombeerde voet heeft afgeschuinde hoeken en is geplaatst op bol- en klauwpoten. Zowel de deur als voet is versierd met bandinleg en een marquetterie ornament.

De voorstelling van het mechaniek

Het mechaniek laat de ‘bevrijding’ van Andromeda’ zien. We zien in de achtergrond de poort van de hoofdstad van Ethiopië waarvoor koning Kepheus en koningin Kassipeia staan te kijken. Andromeda staat geketend aan een rots waar zij wordt belaagd door het zeemonster Cetus. In de lucht vliegt haar redder Perseus op Pegasus (gevleugeld paard). De voorstelling is een allegorie van de bevrijding van de Nederlanden door prins Frederik Hendrik van de Spanjaarden. Cetus staat voor Spanje, Perseus staat voor Frederik Hendrik en Andromeda staat voor de Nederlanden.