Een fraaie Zwitserse wortelnoten interchangeable ‘organocleïde’ cilinder speeldoos op tafel, Allard & Co Genève, circa 1890.

Omschrijving

Het mechanisme

Het substantiële mechanisme wordt aangedreven door twee aan elkaar geschakelde veertonnen die kunnen worden opgewonden met een vaste opwindhendel. Deze inrichting zorgt er voor dat de speeldoos extra lang kan spelen. De speeldoos speelt met 41 cm lange verwisselbare cilinders met elk zes melodieën op een dubbele kam. Het systeem met twee samenspelende kammen wordt aangeduid met de term ‘sublime harmony’. Binnen dit systeem zijn er verschillende varianten. De variant van deze speeldoos is ‘organocleïde’. Hierbij wordt er mede door middel van lang doorklinkende bastonen een klank geproduceerd die dicht licht bij die van een orgel. De twee kammen zijn beide uitgerust met zogenaamde ‘zithers’ waarmee er een tokkelgeluid geproduceerd kan worden. Ook heeft de speeldoos het zeldzame mechanisme dat de afspeelsnelheid kan laten variëren. Verder is er een schaalplaat die aangeeft welke van de zes melodieën wordt gespeeld. Deze schaalplaat is gesigneerd D. Allard & Co MANUF-rars Genèva. Een ander zeldzaam mechaniek is een hendel waarmee men zelf de cilinder kan laten doorschuiven naar de gewenste melodie. Tenslotte zijn er nog de gebruikelijke hendels voor start/stop en herhalen/verwisselen van de melodie.

De kist en tafel

De rechthoekige kist is gefineerd met fraai wortelnoten fineer en heeft centraal een klein marquetterie ornament met messing en parelmoer. Verder is de kast voorzien van gezwarte banden en profielen en zijn er gegoten handvaten aan de zijkanten. De binnenkant van de deksel is gefineerd met vogelogenesdoorn fineer en palissander. De kist staat op de bijbehorende tafel die ook gefineerd is met wortelnoten en uitgevoerd met gezwarte banden en poten. De biijbehorende cilinders zijn opgeborgen in de twee laden. Beide laden hebben een binnenlade die verder uitgeschoven kan worden waardoor de cilinders makkelijker te pakken zijn.

D. Allard & Co

De firma D. Allard & Co stond tussen 1882 en 1909 geregistreerd in Genève is staat bekend om de grotere werken. De maker staat mede bekend om hun organocleïde uitvoeringen. Lit; Jaco van Witteloostuijn en Ruud Maas, Muziek uit stekels en gaten. pp. 228.