Een grote zeldzame Zwitserse ‘Mandoline Quatuor’ cilinder speeldoos, Conchon, circa 1860.

Omschrijving

Het Mechanisme

Het fraaie messing mechanisme speelt één van zes melodieën met een 45-cm brede cilinder op een fijn vertande stalen kam met cither. Het wordt aangedreven door een grote veerton met een vaste opwindhendel. Rechts zitten de twee bedieningshendels. De voorste voor het starten en stoppen van het spelen van het mechanisme. De achterste hendel is voor het herhalen of verwisselen van de melodieën. Door de brede kam met veel noten en de fraaie zetting van de melodieën geeft het mechanisme een heel vol en divers geluid.

De Kist

De fraai gemaakte rechthoekige kist is gefineerd met noten- en rozenhout. De deksel en voorzijde is voorzien van fraaie marquetterie inleg. Aan de zijkanten zijn gegoten messing rococo handvaten gemonteerd. Aan de binnenzijde is de fraai gegraveerde messing melodieplaquette gemonteerd gesigneerd Conchon et Cie No. 3246 Geneve

Mandoline Quatuor

De term Mandoline slaat op de mogelijkheid om veel gelijke noten tokkelend te laten klinken zoals een mandoline. Dit effect wordt gerealiseerd doordat meerdere gelijk gestemde tanden naast elkaar liggen zodat een volgende tand al kan worden aangeslagen terwijl de vorige nog klinkt. Dit systeem bestaat vanaf ongeveer 1840 en wordt gewaardeerd omdat het geluid veel voller wordt en interessanter. De term Quatuor slaat op een vinding van David Cadet die het als één van de eersten omstreeks 1820 lukte om een lange kam te produceren met vier secties met vijf tanden elk. De uiterst brede cilinder maakt het mogelijk om beide systemen te combineren wat een zeer rijk geluid oplevert. De complexiteit van de combinatie van beide systemen is één van de redenen waarom dit type speeldoos maar zelden voorkomt. Met de grote doorsnee cilinder en prachtig uitgevoerde kist moet dit fraaie object tot één van de kostbaarste speeldozen in die tijd zijn geweest. J. Van Witteloostuijn en R. Maas, Muziek uit stekels en gaten. PP. 79 en 241.

De Melodieën

1. Invitiation to the Dance, Weber.
2. Tu che adio, opera Lucia di Lammermoor Donizetti.
3. Reverie, Lange.
4. Ergi omai, opera Semiramide, Rossini.
5. Benediction des Poignards, opera Huguenots, Meyerbeer.
6. Mira di Acerbe opera Il Trovatore, Verdi.