Een monumentale Engelse eikenhouten wandregulateur, Amstrong Manchester, circa 1880

Omschrijving

Regulateur

Al hoewel deze klok in eerste instantie vooral opvalt door de grootte en de fraai gedecoreerde kast kunnen we deze toch rekenen tot de regulateurs. Een regulateur is in eerste plaats een klok die heel precies de tijd kan aangeven. In dit geval komt dat door het uurwerk en slinger. Het uurwerk is uitgevoerd met een Graham-gang en ‘maintaining power’ die de precisie enorm ten goede komen. De slinger bestaat uit een houten slingerstaaf in combinatie met een gelakte zinken slingerlens waardoor temperatuurverschillen minimaal invloed hebben op de werking van de klok. Meestal is de behuizing van een regulateur functioneel. Het feit dat deze klok is uitgevoerd in een dergelijk decoratieve kast kan heel goed duiden op gebruik in een publieke ruimte zoals een bank of hotel.

Manchester

De gelakte 28.5-cm brede wijzerplaat heeft Romeinse cijfers voor de uren en Arabische cijfers voor de vijf-minuten aanduiding. Het centrum is gesigneerd Tho Armstrong & Bro Manchester. De geblauwd stalen wijzers zijn van het ‘schoppen’ type. De uitgebalanceerde centrale secondewijzer is ook gemaakt van geblauwd staal.

Precisie-uurwerk

Het zware messing uurwerk wordt aangedreven door twee gewichten, heeft een gangduur van een week en is geplaatst op twee messing consoles. Het gaande werk heeft ‘Harrison’s maintaining power’, een mechanisme dat er voor zorgt dat het uurwerk toch wordt aangedreven tijdens het opwinden. Het wordt gereguleerd door een Graham ankergang. Deze gang heeft minimale wrijving wat de tijdmeting ten goede komt. De slinger heeft een houten gelakte staaf in combinatie met een cilindrische gelakte zinken slingerlens. Dit type werd in het midden van de 19e eeuw veel gebruikt in Engelse precisieklokken. Dit omdat de negatieve gevolgen van temperatuurverschillen op dit type bijna geen invloed hebben. De slinger is onafhankelijk met een zogenaamde rolophanging aan de achterwand van de kast opgehangen. Het uurwerk heeft halfuurslag d.m.v. zaagslagwerk op een gong. Het slaat dus op de halve uren een enkele keer wat uitzonderlijk is voor een Engels uurwerk. Het is een precisie-uurwerk door de aanwezigheid van een speciale slinger, de maintaining power en de Grahamgang.

De kast

De zeer grote kast is gemaakt van eikenhout dat driekwart gezaagd is waardoor de ‘spiegels’ van het eiken mooi zichtbaar worden. De honing kleur wordt verlevendigd door gezwarte accenten. De geprofileerde en getoogde bovenkant wordt bekroond door een gestoken ornament geflankeerd door twee voluten. Zowel boven als onder wijzerplaat zijn er ornamenten met gestoken eikenbladeren. Op de geschuinde hoeken is een geronde sierlijst aangebracht met onder en boven gestoken voluten. Aan de onderzijde is een open console aangebracht van nog twee fraai gevormde voluten.

De makers

Thomas Armstrong werd in 1829 geboren en was de zoon van Joseph Armstrong een klokkenmaker in Manchester. Hij werkte samen met zijn vader en nam de zaak over in 1873. Hij werkte samen met zijn broer en had naast de verstiging in Manchester ook een zaak in Liverpool.